Als we echt willen zorgen voor een kansrijke omgeving voor jongeren, moeten we gebiedsgericht werken. Het is geen luxe, maar een noodzakelijke benadering om te zorgen dat kinderen en jongeren de kansen krijgen die ze verdienen. In wijken waar gezinnen worstelen, scholen moeite hebben om leerlingen te bereiken en hulpverleners in hun eigen silo’s werken, is samenwerking essentieel. Hoe vaak horen we niet dat iedereen hard werkt, maar dat de verandering uitblijft? We kunnen niet blijven vasthouden aan geïsoleerde acties. Het is tijd om samen als één team te werken – met één strategie, één doel en gedeeld eigenaarschap.
Wat is gebiedsgericht werken?
Wat bedoelen we eigenlijk met gebiedsgericht werken? Het is een integrale benadering die vertrekt vanuit de kracht en de behoeften van een wijk. Het vraagt om samenwerking tussen verschillende domeinen – onderwijs, zorg, veiligheid en welzijn – en, belangrijker nog, de actieve betrokkenheid van de bewoners. Zij kennen hun wijk als geen ander en weten precies wat er nodig is om verandering te brengen.
“Een samenleving is pas echt kansrijk
wanneer iedereen de ruimte heeft
om te bloeien en samen te werken
aan een gemeenschappelijk doel.”
Denk daar eens over na: als we willen dat jongeren zich kunnen ontwikkelen, moeten we hen niet alleen helpen, maar ook betrekken bij het vormgeven van hun eigen toekomst. Dit betekent dat we als beleidsmakers niet alleen de regie in handen moeten houden, maar ook ruimte moeten geven aan initiatieven van onderop. Scholen, welzijnsorganisaties en jongerenwerkers moeten niet enkel aan tafel zitten – ze moeten actief worden meegenomen in het plan van aanpak.
De kracht van bewoners
Een kansrijke omgeving gaat verder dan het bieden van voorzieningen. Het gaat om buurten waar kinderen veilig kunnen spelen, jongeren zich gezien voelen en gezinnen toegang hebben tot zorg, onderwijs en perspectief. Maar hier komt de crux: het is niet genoeg om bewoners enkel toe te laten kijken. Ze moeten actief betrokken worden bij het verbeteren van hun eigen omgeving.
In een Belgische wijk besloten scholen, welzijnsorganisaties en bewoners de krachten te bundelen en jongeren actief te betrekken bij het vormgeven van hun toekomst. Door het opzetten van Brede Scholen ontstond een plek waar jongeren niet alleen onderwijs volgden, maar ook mee mochten denken over hun leeromgeving. Deze aanpak leidde tot een merkbare daling in schooluitval, meer verbondenheid onder jongeren en betere samenwerking in de wijk. De combinatie van data en verhalen van bewoners gaf scherp inzicht in wat er écht nodig was. Het resultaat? Een duurzame verandering waarin jongeren niet alleen ondersteund worden, maar zich ook gezien en gehoord voelen en daadwerkelijk perspectief ervaren.
Succesvol gebiedsgericht werken
Hoe kom je nu tot een goede samenwerking met alle betrokken partijen en werk je succesvol gebiedsgericht?
- Samen vooruit in kleine stappen
In een goed team weet iedereen wat zijn rol is en waarom die belangrijk is. Dit geldt ook voor gebiedsgericht werken. Verschillende professionals en bewoners moeten als één team samenwerken om kansen te creëren voor de jeugd. Alleen dan ontstaat er een omgeving waarin jongeren zich kunnen ontwikkelen.Dit vereist geduld. Net zoals in de sport bouw je een winnend team niet in één seizoen. Het is een proces van vertrouwen, gezamenlijke waarden en het vieren van kleine overwinningen. Elke stap vooruit is er één – en die moeten we samen zetten. - Data efficiënt inzetten
Cijfers en data kunnen krachtig zijn, maar niet als we ze alleen gebruiken om te controleren. Het draait erom dat we ze inzetten als kompas om te verbeteren. Wat zeggen de cijfers eigenlijk over de kansen die kinderen krijgen? Hoe weerspiegelt de situatie van een wijk zich in de kansen voor de jeugd? Door data te combineren met de verhalen van bewoners, krijgen we een completer beeld van wat er speelt. En pas dan kunnen we gerichte keuzes maken en bijsturen. - Langetermijnvisie
Te vaak richten we ons op snelle successen, politieke cycli of incidentele projectbudgetten. Maar echte verandering vraagt om geduld, vasthoudendheid en consistentie. Het is niet genoeg om tijdelijke projecten te financieren en te hopen op een langdurig effect. We moeten werken aan structurele veranderingen, en dat vraagt om een langetermijnvisie. Beleidsmakers moeten duurzame programma’s ontwikkelen die niet afhankelijk zijn van tijdelijke financiering of de politiek van het moment. Het risico van ‘institutionele leegte’ is altijd aanwezig wanneer beleidsintenties sneller veranderen dan de praktijk kan bijbenen. Dit ondermijnt het vertrouwen van zowel bewoners als professionals. Om dit te voorkomen, moeten we langlopende programma’s opzetten die structurele verandering teweegbrengen en die verder gaan dan de duur van politieke termijnen.
Beleidsmakers, wat kunnen jullie doen?
Het is tijd om in actie te komen. Wacht niet op de perfecte omstandigheden. Zet vandaag de eerste stappen voor een kansrijke toekomst voor alle jongeren. Begin met het ontwikkelen van langlopende, wijkgerichte beleidsplannen. Zet in op samenwerking over domeinen heen – onderwijs, zorg, veiligheid en welzijn. Betrek bewoners, jongeren en professionals in het proces en zorg voor duurzame samenwerking die verder gaat dan tijdelijke projectfinanciering. Alleen dan creëren we de ruimte voor een toekomst waarin jongeren, ongeacht hun achtergrond, zich optimaal kunnen ontwikkelen.
