Het bieden van informele steun en de inzet van ervaringsdeskundigen zijn belangrijke thema’s binnen de Hervormingsagenda Jeugd. Dat ziet ook Farah Ysebaert. Vijf jaar geleden begon ze als trainee bij Wyzer bij het landelijke programma Scheiden zonder Schade. Inmiddels zet ze zich al drie jaar in voor kinderen en jongeren met gescheiden ouders bij Stichting Villa Pinedo, onder meer als relatiebeheerder voor gemeenten en jeugdzorgregio’s. Damiaan van Noort, trekker van het project Een goed begin (de opvolger van Scheiden zonder Schade), spreekt haar over de kracht van informele steun en ervaringsdeskundigheid. Over de knelpunten, maar vooral ook de kansen die gemeenten hebben bij de uitvoering van de hervormingsagenda.
Kan je kort iets vertellen over Villa Pinedo?
“Natuurlijk! Villa Pinedo is een online platform voor kinderen en jongeren met gescheiden ouders”, vertelt Farah. “Wij bieden (online) informele steun door ervaringsdeskundigen: jongvolwassenen van 18 tot 30 jaar die een ontwikkeltraject volgen bij onze Villa Pinedo Academie. Daar leren zij hoe ze hun eigen ervaringen kunnen omzetten in iets positiefs en daarmee steun kunnen bieden aan kinderen en jongeren die nu in een scheidingssituatie zitten.
Op ons online platform geven we informatie, tips en steun vanuit eigen ervaringen over het leven met gescheiden ouders. We doen dat op verschillende manieren: blogs en video’s, een forum voor kinderen en ons Online Buddyprogramma. Via ons Online-Buddyprogramma worden kinderen via een app gelinkt aan een ervaringsdeskundige, waarmee ze peer to peer contact hebben. Online-Buddy’s kunnen tips, informatie en adviezen delen en natuurlijk een luisterend oor bieden vanuit hun eigen ervaring. Ook bieden we op ons online platform adviezen en informatie voor ouders, die tegelijkertijd met veel vragen bij ons komen, via een ouder forum waar onze vrijwilligers op reageren en hebben we een online training voor gescheiden ouders. Zo proberen we met ouders informatie en inzichten vanuit ons kind perspectief te delen, zodat zij zich ook meer bewust zijn van de impact van een scheiding op hun kinderen.”
“Ze gaf ze aan dat ze het fijn vindt
dat ik er ben. Dat laat zien dat steun
niet altijd iets groots hoeft te zijn.”
Ben jij zelf ook een ervaringsdeskundige?
“Ja, ik ben ook vrijwilliger en ik ben Buddy in de chat. Dan krijg je pas echt door wat het kan betekenen voor iemand. Zo vroeg ik een meisje dat een tijdje stil was geweest of ze het nog fijn vond om een Buddy te hebben. Ze antwoordde dat ze het juist prettig vindt dat ik er ben. Dat vond ik zelf heel fijn te lezen, omdat je soms denkt dat het bieden van steun iets heel groots moet zijn en dat dat per se fysiek zou moeten zijn bijvoorbeeld, maar soms is het weten dat er iemand voor je is dus al genoeg. Ook al is dat op afstand.”
Mooi! Vanuit je werk heb je daarnaast veel contact met gemeenten. Hoe zie je dat zij aan de slag zijn met de hervormingsagenda?
“We zijn nu in zo’n 160 gemeenten actief. Daar horen we dat bij 60 tot 80% van de caseload een scheiding meespeelt. Het raakt niet alleen Jeugd en Wmo, maar ook armoede en huisvesting. Gelukkig erkennen steeds meer gemeenten dat scheiden een maatschappelijke opgave is die om aandacht vraagt.
De hervormingsagenda zet in op stevige lokale teams, waarbij samenwerking met informele steunfiguren en ervaringsdeskundigen een randvoorwaarde is. Naast onze steun aan kinderen en jongeren geven we via de Villa Pinedo Academie trainingen aan deze teams, waarin de focus ligt op deskundigheidsbevordering op het thema scheiden, altijd vanuit het perspectief van het kind. Ook sluiten we steeds vaker aan bij casus overleggen, moreel beraden of zijn we betrokken bij het vormen van beleid.”
“De kracht van informele steun
is dat je het gevoel krijgt dat er
iemand is die naar je wil luisteren.”
Waarom denk je dat informele steun specifiek op het gebied van scheiden belangrijk is?
“Jaarlijks krijgen duizenden kinderen te maken met het uit elkaar gaan van hun ouders. Het maakt dan echt verschil om te praten met iemand die hetzelfde heeft meegemaakt. Toen mijn ouders gingen scheiden had ik graag gehoord: “Met mij mag je hierover praten” of “Ik ben er voor je”, omdat ik zelf ook nog helemaal niet wist dat je hulp of vragen aan iemand mocht stellen. En ook niemand in mijn omgeving checkte bij me in. De kracht van informele steun is dat je het gevoel krijgt dat er iemand is, die naar je wil luisteren. Dat kinderen (h)erkenning ervaren en er vervolgens weer hoop ontstaat. Omdat je voorbeelden ziet van hoe anderen er doorheen zijn gekomen.”
“Eigenlijk mis je aparte
geldpotjes voor informele
steun of scheiden”
Zie je ook knelpunten bij gemeenten?
“Doordat scheiden zoveel domeinen raakt, weten gemeenten vaak niet goed waar ze het moeten onderbrengen. Het is jammer dat het onderwerp scheiden niet expliciet terug te vinden is in de hervormingsagenda. Gemeenten willen er wél mee aan de slag, maar het ontbreekt vaak aan specifieke middelen of aparte potjes. De wettelijke taak voor gemeenten is formeel beperkt tot aanpak complexe scheidingen. Ze willen wel een bredere aanpak, maar doordat de wettelijke taak beperkt is lukt het moeilijk om geld vrij te maken.
Daarnaast is het meten van de effecten van informele steun een uitdaging. De impact laat zich niet altijd kwantificeren binnen de bestaande kaders. Terwijl uit onderzoek al blijkt dat informele steun juist enorm belangrijk is bij life events. Tot slot hebben sociale teams niet altijd genoeg ruimte om de samenwerking met alle partners goed op te zetten, terwijl een gezamenlijke visie cruciaal is voor een systematische scheidingsaanpak. Er is een totale aanpak nodig vanuit dezelfde visie. Als de ene partij nog vanuit risico’s en veiligheid denkt, terwijl elders in de keten juist de focus ligt op normaliseren en denken in het gewenste eindresultaat, dan loopt het spaak.”
“Door meer in te zetten
op informele steun
kun je de druk verlichten.”
Jullie zijn veelal actief binnen gemeenten die informele steun en de focus op scheiding al min of meer omarmd hebben. Zie je daarin kansen voor andere gemeenten?
“Absoluut. Steeds meer gemeenten denken out of the box. Vaak begint het bij het besef dat hun caseload vol zit met scheidingszaken. Die zijn vaak complex en kosten veel tijd, waardoor de werkdruk oploopt. Door meer in te zetten op informele steun kun je die druk verlichten én ook de toestroom uiteindelijk naar jeugdzorg verminderen..
Wij zijn ook niet van mening dat kinderen met gescheiden ouders daar horen. Maar dat vraagt een andere blik op scheiden. In plaats van te problematiseren en denken vanuit de risico’s en onveiligheid, zou je juist willen normaliseren dat je in zo’n situatie tegen dingen aanloopt of dat een kind hinder ervaart, zonder dat daar meteen zware hulp aan te pas moet komen. Stel dat een kind bijvoorbeeld heel verdrietig is of ongewenst gedrag vertoont op school, dan wordt er vaak te snel naar een oplossing gezocht. Maar dan lijkt het net alsof die emoties en gevoelens er niet mogen zijn. Uiteindelijk is een scheiding een life event. Het is veel belangrijker dat je kinderen leert hoe ze hier mee om kunnen gaan en helpt hun veerkracht op te bouwen.”
