Terug naar overzicht

Marleen Heijsteeg, psycholoog en betrokken bij het programma ‘Scheiden zonder Schade van het Ministerie van Justitie’, vertelt over de nieuwe visie en werkwijze die uit dit programma is ontstaan.

Kun je iets meer vertellen over het programma Scheiden zonder Schade?

“Het programma ‘Scheiden zonder Schade’ startte in 2018 vanuit het Ministerie van Justitie en Veiligheid. In 2020 ben ik gevraagd mijn expertise op het gebied van de volwassenen GGZ toe te voegen. Het programma bracht kennis en kunde vanuit het recht en de psychologie samen, met als doel schade bij kinderen als gevolg van een scheiding te voorkomen of in elk geval te beperken. Uit dit programma en de daaruit volgende pilots is een nieuwe visie ontstaan en een idee voor een nieuwe scheidingsaanpak ontwikkeld. Deze blijkt voor professionals zeer helpend in de situatie van een complexe scheiding.”

Wanneer spreken we van een complexe scheiding?

“Wanneer ouders verstrikt raken in een onderlinge strijd en daarbij het belang van hun kind uit het oog verliezen, spreken we van een blokkadescheiding of complexe scheiding.”

 

Wat is er anders aan de nieuwe visie?

“We hebben de kernelementen uit de positieve psychologie toegepast op scheidingsproblematiek. Dat betekent dat we de focus leggen op het gewenste eindresultaat en kijken waar de veerkracht zit. Door goed te luisteren leren we vanuit welke waarden de ouders het ouderschap vorm willen geven. Dit noemen wij de visie op gedeeld ouderschap. Dit is het vertrekpunt, ook als de ouders nog geen overeenstemming hebben over de wijze waarop zij dit gaan bereiken.

 

We passen ook elementen uit de veranderkunde toe, want een scheiding is ook een transitie van een oude naar een nieuwe situatie. Elke transitie gaat gepaard met chaos; ook een scheiding. Belangrijk is dat er naar het gedeelde ouderschap toe wordt gewerkt vanuit een ander vertrekpunt dan het loslaten van het partnerschap. In het loslaten van partnerschap zit de pijn waar mensen graag van weg willen. De basis van het gedeelde ouderschap is de liefde voor de kinderen en dat werkt toe naar een toekomst die de ouders voor hun kinderen wensen. Welke vorm dat gedeelde ouderschap ook krijgt. Wij vinden dat belangrijk om dit duidelijk geconcretiseerd te hebben, zodat er een fundament ligt voor samenwerking en ook professionals die betrokken zijn bij het gezin weten aan welk doel zij bij te dragen hebben.

Wat betekent dat concreet voor het werk van de professionals?

“De nieuwe visie is veel meer gericht op het realiseren van een duurzame werkrelatie met de ouders. In deze gezinnen is het vertrouwen tussen de ouders verstoord en het belang van het kind een bron van strijd.  We leren de professionals een brug van vertrouwen te vormen tussen deze ouders en we leren hen het belang van het betreffende kind heel duidelijk te concretiseren. We leren hoe professionals zichzelf kunnen positioneren ten opzichte van het gezin, zonder in de strijd mee getrokken te worden.  In de praktijk wordt de professional vaak onderdeel van de strijd met name door het idee, dat hij of zij het probleem moet oplossen. Die verantwoordelijkheid ligt altijd bij de ouders, maar ouders kunnen door de professional wel worden begeleid in het terugpakken van die verantwoordelijkheid.”

Samenwerken met verschillende partijen

Hoe komt het dat er nu nog niet op deze manier wordt gewerkt?

“Enerzijds omdat er wordt gewerkt vanuit veiligheid en iedereen nu gewend is om vanuit veiligheid te denken. Eigenlijk zou je kunnen zeggen, dat de aanpak van scheidingsproblematiek terecht is gekomen in een systeem dat geen antwoord is op de hulpvraag. Men is vervolgens gaan proberen de problematiek te definiëren vanuit dit veiligheid denken, maar dat maakt het alleen maar erger. Daarom drukken de complexe scheidingen ook zo op de jeugdhulpverlening. Als herstel van communicatie en herstel van vertrouwen het doel is, dan helpt het echt niet mensen zo bang mogelijk te maken voor consequenties. Dat wekt geen vertrouwen op, en het nodigt ook niet uit tot samenwerken. Dat is nu vaak wel de tendens. Dat zie je ook terug in het doorgeslagen beleid en de regelgeving, wat professionals bang maakt voor klachten en hun eigen veiligheid. Als de professionals al geen vertrouwen hebben in het resultaat, wat kun je dan van de ouders verwachten? Wij richten ons op professionals om hen positieve invalshoeken te geven en hen ook het vertrouwen weer terug te geven.”

Hoe zijn tot dusver de reacties op deze nieuwe visie?

“We geven inspiratiesessies en workshops door het hele land en krijgen daar hele positieve reacties. ‘Zo zouden we moeten werken!’, is wat ik vaak hoor. Door de verantwoordelijkheid te leggen waar deze hoort en bewust te worden van de eigen bijdrage, wordt de druk minder en neemt het plezier in het werk weer toe. We zetten dus echt iets in beweging en dat is heel fijn. Uiteindelijk zijn we er allemaal bij gebaat als kinderen minder schade oplopen door een scheiding.”

Aan de slag met deze nieuwe visie en werkwijze?

Voor Wyzer Academie verzorgt Marleen Heijsteeg samen met familiemediator Mandy Lubach en systeemtherapeut Heleen van der Wel de driedaagse cursus Duurzaam samenwerken na scheiding. Tijdens deze cursus leren professionals de focus te leggen op de toekomst, het formuleren van een gezamenlijke visie en in te zetten op de eigen verantwoordelijkheid van de ouders.

Interesse? Klik dan op de onderstaande button voor ons aanbod!

Meer over opleiding duurzaam samenwerken na scheiding

Relevant aanbod

Cursus

Cursus de doorbraakmethode

Na afloop van deze cursus heb je als deelnemer kennisgemaakt met De Doorbraakmethode en heb je inzicht verkregen in het toepassen van de methode. Je kent het gedachtegoed achter de...

Bekijk cursus

Kennissessies

Kennissessie Woonzorgvisie

Hoe kom je van strategie tot uitvoering van een woonzorgvisie. Dat bespreken Ellen Olde Bijvank en Diana van Poppelen in deze kennissessie.

Bekijk

Advies

Wyzer helpt Gemeente Den Haag met duurzame herinrichting jeugdbeleid

De Gemeente Den Haag maakt al meerdere jaren gebruik van de expertise van de adviseurs van Wyzer in verschillende domeinen. Armand Brinkman, Domeinmanager Jeugd bij de dienst OCW, vertelt in...

Bekijk