De woningbouwopgave: kansen in integraliteit

Eind 2022 maakte minister Hugo de Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening provinciale woningbouwafspraken. Tot en met 2030 moeten er ruim 900.000 nieuwe woningen worden bijgebouwd. Gemeenten blijken zelfs nog ambitieuzer te zijn; zij hebben plannen voor 1,2 miljoen nieuwe woningen blijkt uit onderzoek van bouwblad Cobouw en onderzoeksplatform Follow the Money. Een flinke uitdaging, die zeker ook kansen biedt.

De woningopgave is namelijk niet de enige opgave waar provincies en gemeenten voor staan. Deze opgave raakt andere actuele thema’s als de energietransitie, duurzaamheid, veiligheid, eenzaamheid en gezondheid. De sleutel tot succes zit in een integrale benadering.

Voorbeelden integraliteit

Aan al deze thema’s wordt in andere projectteams en in andere domeinen gewerkt. Door samenwerking op te zoeken, middelen te combineren, is er meestal meer mogelijk dan je vooraf denkt. Enkele voorbeelden:

Verhogen van veiligheid; door kleine bedrijven in een woonwijk te vestigen, zorg je de hele dag door voor bedrijvigheid. Dat verhoogt het gevoel van veiligheid.
Bestrijden van eenzaamheid; het woningaanbod en de faciliteiten daaromheen kunnen eenzaamheid in de hand werken of juist verminderen. Goede bereikbaarheid van voorzieningen is voor ouderen belangrijk. Een ontmoetingsplek die goed toegankelijk is, kan bijdragen aan de doelstellingen om eenzaamheid in de gemeente te verminderen en andere initiatieven faciliteren.
Verduurzaming in mobiliteit; het aantal parkeerplaatsen en de locatie van deze parkeerplaatsen is van invloed op de mobiliteit. Samenwerking met deelauto’s en OV-maatschappijen kan hier veel betekenen.
Groenere leefomgeving; een groenere leefomgeving heeft invloed op de mentale en fysieke gezondheid van de bewoners. Kijk naar projecten die zich daarop richten en zoek naar samenwerking.

Case: nieuwbouwproject Meerstad

Een voorbeeld van een woongebied dat ‘te gast is in het landschap’ is het plangebied Meerstad. De gemeenten Groningen en Midden Groningen hebben een masterplan liggen om duizenden woningen te bouwen in de gebieden rond Harkstede, Scharmer, Lageland, Middelbert, Engelbert en het huidige Meerstad. Rond een meer komen drie beclusterde woongebieden met elk ongeveer twee- tot drieduizend woningen. Daartussen zitten flinke groengebieden. Door compact te bouwen leveren de woningen financieel gezien relatief veel op. Die vrijgekomen middelen worden ingezet voor bijvoorbeeld een zonnepark en voorzieningen zoals een cultuurhuis, sportclubs en een school. Ook bewoners van de huidige dorpen zoals Harkstede profiteren daarvan.

Hoe realiseer je een integrale benadering?

Het is duidelijk dat de woningbouwopgave vele andere opgaven raakt. Maar hoe kom je nu echt tot een integrale benadering?

Onderzoek aan welke andere actuele opgaven het project kan bijdragen

Het resultaat van een woningbouwproject gaat verder dan mensen voorzien van woonruimte. Het heeft ook effect op de natuur, de energievoorziening, de veiligheid, de mobiliteit, de bestaanszekerheid van de toekomstige bewoners. Onderzoek aan welke doelstellingen het project kan bijdragen.

Concretiseer aan welke doelen het project gaat bijdragen

Maak vervolgens concreet aan welke doelen het project kan bijdrage en op welke wijze. Hoe concreter, hoe beter!

Zoek echte samenwerking

Betrek collega’s uit andere domeinen bij de woningbouwprojecten. Steeds meer gemeenten experimenteren met gemêleerde projectteams. Maak daarin echt een goede mix, bij samenwerking met het sociaal domein, zorg dan voor een 50/50 vertegenwoordiging. Soms wordt er zelfs voor gekozen om dan iemand vanuit het sociaal domein een ruimtelijk project te laten trekken. Wat blijkt: de overlap is veel groter dan de teamleden vooraf hadden verwacht.

Zoek de bewegingsruimte op

Vaak is er meer bewegingsruimte binnen wet- en regelgeving dan vooraf wordt ingeschat. De beperkingen zitten dan in het hoofd. Laat dit los en kijk buiten oude kaders en patronen naar de mogelijkheden.

Laat oude conventies los

Laat je niet beperken door ‘hoe we dingen altijd deden’ maar zoek naar nieuwe mogelijkheden. Zo zijn we gewend om woningen te bouwen die zo’n 40 jaar houdbaar zijn. Maar wat als we woningen gaan bouwen die 200 jaar meegaan? Dit levert wellicht hogere materiaalkosten op, maar geeft ook meer financiële ruimte.

Toekomstproof met Wyzer

Wyzer onderstreept het belang van integraliteit. We zijn ervaren in vervlechten van het ruimtelijk domein met het sociaal domein. Onze mensen geven we de tijd om na te denken over de toekomst, omdat we ervan overtuigd zijn dat toekomstproof beleid het altijd wint van tijdelijke oplossingen. De Omgevingswet vraagt hier ook om: die is gemaakt om meer innovatie mogelijk te maken. Alles juridisch waterdicht timmeren wordt wellicht minder belangrijk. Zo ontstaat er letterlijk ruimte.

Wyzer is het expertisebureau voor de lokale overheid. Wij adviseren en detacheren. Of het nu gaat om de woningbouwopgave, implementatie van de Omgevingswet of sociale, klimaat- en energievraagstukken, wij verbinden deze opgaven. En brengen vraag, aanbod en kennis van de publieke sector bij elkaar. Dagelijks werken wij in alle denkbare rollen bij de lokale overheid en leiden wij mensen op die binnen deze sector werken of willen werken. Van trainees met onbevangen en frisse ideeën tot senior adviseurs met jaren aan ervaring.

Onze academie is dé plek waar we kennis uitwisselen over de uitdagingen van nu. Of je nu als professional voor een gemeente werkt of bij Wyzer: wij zijn je toegangspoort naar kennis. Met een groot netwerk in heel Nederland zorgen wij voor een sterke publieke dienstverlening. Die goed is voor iedereen.